Geja Langerveld is programma manager van het programma Active and Assisted Living van ZonMw, een zelfstandig bestuursorgaan dat met name voor VWS subsidiegelden verstrekt aan onderzoek- en vernieuwingsprojecten in de zorg, onderverdeeld in diverse programma’s. Ze heeft een goed beeld van de AAL-oplossingen die momenteel voorhanden zijn en vertelt daarover op het congres OuderenzorgTECH. Hoe beziet zij de ontwikkelingen?
Het programma Active and Assisted Living (AAL) is bedoeld om met behulp van techniek en/of ICT oplossingen te ontwikkelen zodat met name oudere mensen met plezier langer zelfstandig kunnen leven en wonen. Kenmerkend voor AAL zijn de nauwe samenwerking met ouderen tijdens de ontwikkeling en de oriëntatie op de markt. Goede oplossingen komen zo’n twee tot drie jaar na een project op de markt.
Technologie kan ouderen helpen zelf taken te blijven uitvoeren die ze vroeger ook zelf deden. Dat versterkt (het gevoel van) zelfstandigheid en autonomie. Een goed voorbeeld van zo’n oplossing is volgens Geja Langerveld ‘Anne’. “Anne is een avatar die je helpt bepaalde handelingen te verrichten, mits je woning daar ook op is ingericht. Heb je bijvoorbeeld de juiste domotica in huis, dan kun je Anne vragen om de gordijnen dicht te doen of het licht aan te doen. De bewoner hoeft dan niet te wachten tot er iemand langskomt. Anne kan ook videocommunicatie tot stand brengen en bijvoorbeeld een familielid bellen, of een seintje geven als de medicijnen ingenomen moeten worden. Anne werkt met spraakherkenning, wat voor veel oudere mensen prettiger werkt dan een toetsenbord. Anne kan mensen op allerlei domeinen ondersteunen.”
Sensoren
Een andere veelbelovende oplossing luistert naar de naam Sensara. Langerveld: “Sensara werkt met sensoren die bewoners volgen. Zo signaleert Sensara het als iemand ineens veel vaker dan anders naar het toilet gaat. Dat kan duiden op een blaasontsteking en dat kan de dementie verergeren. Sensoren registreren ook veranderingen in het dag- en nachtritme, wat kan duiden op beginnende dementie. Als je dit soort veranderingen snel ziet, kun je op tijd actie ondernemen en voorkomen dat zich ongelukken voordoen.”
Oplossingen combineren
Vaak willen mensen verschillende typen oplossingen combineren, aldus Langerveld. “Een goed voorbeeld hiervan is HalloZorg: een community van mantelzorgers, aangevuld met professionals. Indien gewenst kunnen aan HalloZorg modules gekoppeld worden zoals sensoren in huis, mobiele alarmering, bediening van toegang tot de woning.” En zo kan ze nog wel even doorgaan, bijvoorbeeld over robots. “Er is echt van alles gaande. De technologie is niet de bottleneck, maar goede toepassing ervan, liefst op grote schaal. Dát is de grote uitdaging. Als gebruiker zou je het liefst een keuze willen maken uit een reeks goedwerkende modules. Maar je wilt niet 25 verschillende systemen. Kortom: daar is nog wel wat te winnen.”
Sociale verbondenheid
Volgens Langerveld is het van cruciaal belang dat de oplossingen mensen helpen verbonden te blijven met anderen. “Of mensen nu oud zijn, een beperking hebben of chronisch ziek zijn: sociale verbondenheid vinden ze het belangrijkste. Sociale contacten, zinvolle relaties, mensen die om hen geven en waar zij om geven. De techniek die daarmee rekening houdt, wint het. Verder zijn er een paar misvattingen waar we vanaf moeten. Ten eerste: ook oudere mensen willen best met techniek aan de slag, als ze maar zien dat het hun iets oplevert. Ten tweede: bedenk geen oplossingen voor mensen, maar met hen. Niet betuttelen, maar goed kijken en luisteren waar mensen behoefte aan hebben.”
Uitdagingen
“Inmiddels is één ding wel duidelijk geworden: geen partij kan dat in zijn eentje. Daarom zijn coalities nodig, tussen gemeenten, verzekeraars, zorginstellingen, ouderenorganisaties, en bedrijven – en ouderen zelf natuurlijk.
Tijdens haar presentatie op het congres OuderenzorgTECH zal Geja Langerveld ontwikkelingen in het AAL programma toelichten. In deelsessies worden meerdere oplossingen gepresenteerd en toegelicht.
