“Idealiter worden mensen gezond en gelukkig oud in hun eigen woonomgeving. De verwachting is dat er in 2040 1,8 miljoen alleenstaande senioren en 580.000 mensen met dementie zijn in Nederland. Het vraagstuk wordt dus steeds groter”, zegt Jeroen Kemperman, Senior Manager Strategie en Business Development van Zilveren Kruis. Dit vraagt om levensloopbestendige woonvormen of zelfs preventie van dementie, maar dat is uitdagend. “Het gaat om predictie en preventie, ingrijpen is te laat in het stadium van dementie”, aldus Wiesje van der Flier, wetenschappelijk directeur van Alzheimercentrum Amsterdam. Zij treft in het ABOARD-project voorbereidingen voor een toekomst mét behandelingen op maat voor Alzheimer. Het uitgangspunt is dat combinaties van medicijnen en leefstijlinterventies in de toekomst dementie helpen voorkomen of uitstellen.
Paradigmaverschuiving omtrent de preventie van dementie
“De focus in de benadering van Alzheimer moet verschuiven van het stadium dementie naar het stadium daarvoor: preventie. Dit zit in zowel levensstijl als toekomstige medicatie. Hierbij moeten we rekening houden met verschillen tussen mensen, die ieder voorkeuren hebben voor bepaalde behandelstrategieën. Deze doen ertoe als Alzheimer in een steeds vroeger stadium wordt gediagnosticeerd en we patiëntgeorkestreerde zorg willen realiseren. Communicatie over preventieve maatregelen is in dat geval steeds belangrijker. De patiënt past daarop zijn of haar levensstijl aan”, zegt Wiesje.
Langer thuis wonen met dementie vraagt levensloopbestendige woningen
Jeroen: “De huidige woonvormen zijn ontwikkeld voor gezinnen en stellen. Niet voor het dagelijks leven en de levensstijl van alleenstaande ouderen met beginnende dementie. Mensen stimuleren om zo lang mogelijk actief mee te doen, vraagt om levensloopbestendige woningen. Deze woningen zijn fysiek aangepast om het risico van valpartijen te voorkomen, denk aan nultredenwoningen en bredere deuren die geen barrière vormen voor een rollator of rolstoel. Beginnende dementie vraagt ook een andere en veilige omgeving. Een buurt waar mensen binnen een paar honderd meter intuïtief hun weg vinden met winkel-, zorg- en sociale voorzieningen. Persoonsalarmering met GPS op telefoon of smartwatch tegen vallen en dwalen. Het vraagt vooral ook een sociale omgeving waar mensen veel en natuurlijk contact hebben met andere bewoners en buurtgenoten. Moderne varianten op hofjes, gemeenschappelijke woonvormen en actieve en sociale straten en wijken”.
Digitale toepassingen houden de zorg houdbaar in de toekomst
Wiesje: “We willen dat mensen langer thuis leven met goede gezondheid door e-tools te ontwikkelen. Je denkt aan applicaties die patiënten inzicht geven in hun cognitieve vaardigheden en hun zorg beheren. Daarnaast ontwikkelen we informatie en gespreksstarters om mensen door het hele diagnostische proces te helpen. De informatievoorziening moet veel beter om patiëntgerichte zorg te bevorderen. Het ABOARD-cohort bestudeert het hele ziektetraject, van risico op de ziekte tot aan dementie, aan de hand van vragenlijsten. De vragenlijsten gaan naar iedereen met risico op Alzheimer, mensen in een voorstadium van Alzheimer en patiënten. We vragen hen naar hun geestelijke gezondheid en levenskwaliteit, waarna we de data koppelen aan andere gegevens, bijvoorbeeld van het CBS of zorgverzekeraars. We leren zo veel over het ziektetraject”.
Inclusieve gezondheidszorg
Inzicht in het ziektetraject geeft niet alleen inzichten met betrekking op patiënten, maar verbeteren ook de toegang tot gezondheidszorg voor mensen met diverse achtergronden. Dit in het kader van inclusieve gezondheidszorg. Technologische toepassingen spelen bovendien een cruciale rol in het verbeteren van levensloopbestendige woningen. “Het is bij de preventie van dementie erg belangrijk dat langer thuis wonen goed geregeld én houdbaar is. Het past in het stadium van Alzheimer waar we naartoe moeten”, stelt Wiesje.
Bewustwording van Alzheimer
“Bewustwording en onderzoek zijn belangrijke doelen van Alzheimercentrum Amsterdam. Het kan namelijk iedereen overkomen. We hebben om die twee redenen ‘Alzheimer Socks’ ontworpen. Het zijn twee verschillende sokken, die als gesprekstarter over verwarring dienen”. De opbrengsten van deze sokken gaan naar het onderzoek van Alzheimercentrum Amsterdam. “Wij kunnen hier veel belangrijk werk mee doen. In de komende jaren hopen we vooruitgang te boeken met levensstijlveranderingen die de hersenen gezonder en actiever houden. De focus ligt hierbij op preventie en op patiënten langer laten functioneren in een vroeg stadium van de ziekte”, aldus Wiesje.
Praat mee over nieuwe woonvormen
De jaarlijkse groei van mensen met dementie is een zorgwekkende ontwikkeling. Het is dan ook cruciaal dat zij steeds langer thuis kunnen blijven wonen. Wiesje van der Flier en Jeroen Kemperman verzorgen een sessie over preventie van Alzheimer en de rol van levensloopbestendige woningen en andere nieuwe maatschappelijke oplossingen tijdens het SmartCare congres van SBO op 23 november 2023. Wil jij meer weten over het programma? Vraag dan de brochure aan!
