Een echt persoonlijk gezondheidsadvies op basis van data analytics in de zorg is binnen handbereik. De tijd van een medisch advies voor mensen uit een bepaalde doelgroep (leeftijdscategorie, aandoening, lichaamsgewicht of bloeddruk) is volgens Wouter van Solinge binnenkort voorbij. “Als je mensen persoonlijk advies geeft, helemaal op maat, heeft dat meer impact. En technisch kan het.”
eHealth en data analytics worden vaak gepresenteerd als een oplossing voor alle problemen in de zorg. Van Solinge: “Sommige mensen beschouwen data analytics en eHealth als doel, in plaats van als middel. Een middel om de zorg te verbeteren en te personaliseren. Er wordt veel over gepraat, maar de praktijk is dat de meeste projecten blijven steken in de pilotfase. Slechts een fractie van alle projecten wordt daadwerkelijk geïmplementeerd. Daarom besloten wij het om te draaien. We zijn als het ware vanuit de implementatie gaan terug redeneren, met als doel de zorg voor de patiënt persoonlijker te maken. De juiste zorg, voor de juiste patiënt, op het juiste moment, tegen de juiste kosten.”
Geef eens een voorbeeld
“Als je straks bij de dokter komt, wil je dat hij/zij – ondersteund door data analytics – jou een advies op maat geeft. Dus niet: een advies voor een gemiddelde man van middelbare leeftijd, maar een advies voor een man van 54 met dit lichaamsgewicht, die bloedwaarden en die bloeddruk. Echt een persoonlijk advies.”
Wat levert mij dat op?
“Veel adviezen zijn te algemeen. Stel, je hebt een hartaanval gehad en leeft tamelijk ongezond en ik vertel jou dat als je zo doorgaat de kans op een nieuwe hartaanval binnen twee jaar 10 procent is. Dan denk jij: ‘Oh, dus ik heb 90 procent kans dat ik de dans ontspring?’ Dan voel jij geen sense of urgency. Die algemene, statistische gegevens maken dat jij denkt: ‘Dat gaat over anderen, ik ben vast een uitzondering.’ Je steekt je kop in het zand. Maar met ons op basis van data ontwikkelde dashboard kan dat niet meer. We laten je exact jouw waarden zien. We tonen je als het ware een aantal knoppen waaraan je kan draaien. Je ziet meteen wat het met jouw gezondheid doet als je stopt met roken, minder eet, de juiste medicatie neemt en meer beweegt. En dat de kans op een hartaanval bijvoorbeeld weliswaar 10 procent blijft, maar dan niet binnen twee maar binnen vijftien jaar. Je ziet dus meteen wat een verandering in leefstijl doet met je kansen. Dat motiveert enorm. Als je ziet welke opties je hebt, kun je samen met je zorgverlener beslissen waar jij voor wil gaan.”
Kan ik dat dashboard zelf ook bekijken?
“Sterker nog: het systeem is ontwikkeld in samenspraak met patiënten, maar ook met data scientists en dokters, want die spreken allemaal een andere taal en hebben allemaal andere verwachtingen. Zo kwamen we tot een product dat echt in de klinische praktijk geïmplementeerd kan worden.”
Was het een ingewikkeld proces?
“Best wel. Wat we in alle bescheidenheid slim hebben gedaan, is er een corporate programma van te maken, geïnitieerd en volledig ondersteund door de Raad van Bestuur en gebaseerd op co-creatie. Dat zorgde voor veel draagvlak. We hebben allianties gesloten met een aantal grote firma’s maar ook met een aantal kleinere data-scientist-partijen. We hebben in totaal vier proeftuinen onderzocht waaronder het dashboard dat ik zojuist noemde. We hebben volgens de scrum en agile methodiek gewerkt en daarmee in kort tijdsbestek (ongeveer 6 maanden) voldoende ervaring opgedaan om tot een visie voor het personaliseren van de zorg te komen.”
Voor dat maatwerkadvies verzamel je data. Hoe verhoudt zich dat tot de AVG?
“Met behulp van onze juristen en de privacy officer van UMC Utrecht hebben we het proces van voor naar achter dichtgetimmerd. Op elke stap in het proces hebben we een privacy impact assessment (PIA) losgelaten. Tijdens de proeftuinen bleven alle data in het ziekenhuis. Je kon er alleen on site mee werken. Op een stickje of in de cloud zetten was onmogelijk.”
Past UMC Utrecht data analytics nu al met succes toe?
“Jazeker, maar uitsluitend in pilots, nog niet volledig geïmplementeerd in de zorg. Een goed voorbeeld is onze afdeling Neonatologie, de afdeling voor veel te vroeggeboren kindjes. Ze wegen soms maar vijfhonderd gram en zijn heel bevattelijk voor bloedvergiftiging. Dat proces voltrekt zich razendsnel. Onze neonatologen vroegen ons daarom of wij een algoritme konden ontwikkelen dat sneller liet zien dat een specifiek kind bloedvergiftiging aan het ontwikkelen is. Dat is gelukt. We kunnen nu twaalf uur eerder detecteren dat een baby’tje bloedvergiftiging krijgt. Dat lijkt misschien niet veel, maar dat is in dit soort situaties echt heel veel.”
Heeft het levens bespaard?
“Of we nú al levens bespaard hebben, is lastig om te zeggen. Maar dat dat gaat gebeuren, staat buiten kijf. Deze toepassing om zorg met behulp van data analytics te verbeteren, is gewoon binnen handbereik. Overigens werpt deze ontwikkeling weer nieuwe dilemma’s op. Wat doen we als het systeem een bloedvergiftiging voorspelt en de dokter oordeelt dat er niks aan de hand is en geen antibiotica voorschrijft en het baby’tje vervolgens overlijdt? Kun je de dokter dan iets verwijten? Of zat het systeem ernaast en is het kindje om een andere reden overleden? Dit soort ethische aspecten zijn nog niet volledig uitgekristalliseerd . We moeten dus ook op dat vlak nog veel ervaring opdoen.”
Hoe gebeurt dat? On the job?
“Tot op heden gebeurt dat in grote trials, zoals je ook geneesmiddelen test. Maar de ontwikkelingen in de data analytics gaan zo snel en kunnen zo’n grote impact hebben, dat je je moet afvragen of het verantwoord is dat je de toepassing eerst langdurig test – en al die tijd onthoudt aan de patiënten. Maar meteen volledig overgaan op de nieuwe methode is weer het andere uiterste. Ik ben voor een tussenweg: goed nadenken en goed overleggen met medische ethici, met collega’s, de data scientists en de (ouders van) patiënten.”
Medici worden steeds meer data gedreven. Wat vinden ze daarvan?
“Dat wisselt. Sommigen omarmen de nieuwe mogelijkheden, anderen staan er sceptisch tegenover. Dat begrijp ik, want het is een heel ander vak. Daar ben je als zorgverlener niet voor opgeleid. Een zorgverlener beschikt over het algemeen niet over de zeer gespecialiseerde kennis van een data scientist en een data scientist kan geen medische waarden interpreteren. Linksom of rechtsom: we kunnen er niet omheen, de patiënt vraagt erom en hobbels zoals de AVG mogen geen excuus zijn om er niet aan te beginnen, mits uiteraard alle cruciale zaken zoals privacy, juridische aspecten en data security goed zijn geregeld. Als we de mogelijkheden van data analytics niet verder onderzoeken en weten te benutten, doen we de zorg tekort.”
Prof. dr. Wouter van Solinge is afdelingshoofd Laboratorium Klinische Chemie en Hematologie én ambassadeur eHealth & Big Data van UMC Utrecht. Hij is een van de sprekers op het Mobile Healthcare Event (Media Plaza Utrecht, 8 november 2018), onderdeel Data Driven Healthcare.
[alert_box title=”Mobile Healthcare 2018″ button_text=”Aanmelden” button_link=”https://www.mobilehealthcare.nl/aanmelden/” icon=”e608″] Mobile Healthcare vindt dit jaar plaats op8 november 2018! Het ontmoetingspunt voor 1000+ zorgprofessionals en 90 (inter)nationale topsprekers. Nu al 500 aanmeldingen, in 2017 uitverkocht. Voorkom teleurstellingen en meld u direct gratis aan! [/alert_box]
